Warszawianka 1905
Warszawianka 1905
muzyka: Józef Pławiński
1883
[Dm]Śmiało podnieśmy sztandar nasz w górę,
[A]Choć burza wrogich [Dm]żywiołów wy[C]je,
[Dm]Choć nas dziś gnębią siły ponure,
[A]Chociaż niepewne [Dm]jutro niczy[C]je.
[F]O, bo to sztandar [C]całej ludzkości,
To hasło święte, [A]pieśń zmartwychwstania,
[Dm]To tryumf pracy, sprawiedliwości,
[A]To zorza wszystkich [Dm]ludów zbrata[C]nia!
[F]Naprzód, Warszawo!
[C]Na walkę krwawą,
Świętą a prawą!
[A]Marsz, marsz, Warszawo!
[Dm]Naprzód, Warszawo!
Na walkę krwawą,
[A]Świętą a prawą!
[Dm]Marsz, War[A]szawo, [Dm]marsz!
Dziś, gdy roboczy lud ginie z głodu,
Zbrodnią w rozkoszy tonąć jak w błocie,
I hańba temu, kto z nas za młodu,
Lęka się stanąć choć na szafocie!
O, nie bez śladu każdy z tych skona,
Co życie sprawie oddają w darze,
Bo nasz zwycięski śpiew ich imiona
Milionom ludzi ku czci przekaże!
Naprzód Warszawo!…
Hurra! Zerwijmy z carów korony,
Gdy ludy dotąd chodzą w cierniowej,
I w krwi zatopmy nadgniłe trony,
Spurpurowiałe we krwi ludowej!
Ha! Zemsta straszna dzisiejszym katom,
Co wysysają życie z milionów.
Ha! Zemsta carom i plutokratom,
A przyjdzie żniwo przyszłości plonów!
Naprzód Warszawo!…
Warszawianka 1905 roku to najsłynniejsza polska pieśń, znana na wszystkich kontynentach i śpiewana w dziesiątkach języków. Napisał ją Wacław Święcicki podczas odsiadywania wyroku za działalność socjalistyczną w X pawilonie Cytadeli Warszawskiej. Za mury więzienne przekazał tekst w postaci oryginalnego grypsu, kropkując odpowiednie litery w Panu Tadeuszu. Pierwszy raz tekst został wydrukowany 15 września 1883 roku w pierwszym numerze pisma Proletariat.
Na ulicach zaśpiewano ją po raz pierwszy poza gronem socjalistów w marcu 1885 roku czasie demonstracji ulicznej w Warszawie. Pieśń swą nazwę zyskała podczas manifestacji 1-majowej 1905 roku, kiedy to stała się hymnem demonstrujących robotników. Kompozytorem muzyki opartej na Marszu Żuawów jest Józef Pławiński, działacz socjalistyczny osadzony w Cytadeli wraz ze Święcickim. W 1880 sąd carski skazał go na dożywotnie osiedlenie na Syberii. Zmarł podczas podróży.
Na melodię Warszawianki 1905 roku śpiewana jest najpopularniejsza pieśń hiszpańskich anarchistów A las barricadas, walczących w Rewolucji Hiszpańskiej 1936. Do dziś jest hymnem związku zawodowego Krajowa Konfederacja Pracy (CNT). Z kolei we Włoszech, pod nazwą Stato e padroni, była hymnem grupy Potere Operaio (Władza Robotnicza), powstałej w wyniku strajków robotniczo-studenckich w 1968 roku.
O historii i znaczeniu „Warszawianki 1905” fascynująco piszą Filip Lech i Jacek Plewicki na stronie Krytyki Polityycznej.
Na melodię „Warszawianki” śpiewana jest również pochodząca z tego samego okresu „Łodzianka”, włoska piosenka „Stato e padroni” z lat 1960., a także polska „Na dzień pierwszego maja” z 1889 r.