Warszawianka 1905

Warszawianka 1905

słowa: Wacław Święcicki
muzyka: Józef Pławiński
1883

[Dm]Śmiało podnieśmy sztandar nasz w górę,
[A]Choć burza wrogich [Dm]żywiołów wy[C]je,
[Dm]Choć nas dziś gnębią siły ponure,
[A]Chociaż niepewne [Dm]jutro niczy[C]je.

[F]O, bo to sztandar [C]całej ludzkości,
To hasło święte, [A]pieśń zmartwychwstania,
[Dm]To tryumf pracy, sprawiedliwości,
[A]To zorza wszystkich [Dm]ludów zbrata[C]nia!

[F]Naprzód, Warszawo!
[C]Na walkę krwawą,
Świętą a prawą!
[A]Marsz, marsz, Warszawo!

[Dm]Naprzód, Warszawo!
Na walkę krwawą,
[A]Świętą a prawą!
[Dm]Marsz, War[A]szawo, [Dm]marsz!

Dziś, gdy roboczy lud ginie z głodu,
Zbrodnią w rozkoszy tonąć jak w błocie,
I hańba temu, kto z nas za młodu,
Lęka się stanąć choć na szafocie!

O, nie bez śladu każdy z tych skona,
Co życie sprawie oddają w darze,
Bo nasz zwycięski śpiew ich imiona
Milionom ludzi ku czci przekaże!

Naprzód Warszawo!…

Hurra! Zerwijmy z carów korony,
Gdy ludy dotąd chodzą w cierniowej,
I w krwi zatopmy nadgniłe trony,
Spurpurowiałe we krwi ludowej!

Ha! Zemsta straszna dzisiejszym katom,
Co wysysają życie z milionów.
Ha! Zemsta carom i plutokratom,
A przyjdzie żniwo przyszłości plonów!

Naprzód Warszawo!…


Warszawianka 1905 roku to najsłynniejsza polska pieśń, znana na wszystkich kontynentach i śpiewana w dziesiątkach języków. Napisał ją Wacław Święcicki podczas odsiadywania wyroku za działalność socjalistyczną w X pawilonie Cytadeli Warszawskiej. Za mury więzienne przekazał tekst w postaci oryginalnego grypsu, kropkując odpowiednie litery w Panu Tadeuszu. Pierwszy raz tekst został wydrukowany 15 września 1883 roku w pierwszym numerze pisma Proletariat.

Na ulicach zaśpiewano ją po raz pierwszy poza gronem socjalistów w marcu 1885 roku czasie demonstracji ulicznej w Warszawie. Pieśń swą nazwę zyskała podczas manifestacji 1-majowej 1905 roku, kiedy to stała się hymnem demonstrujących robotników. Kompozytorem muzyki opartej na Marszu Żuawów jest Józef Pławiński, działacz socjalistyczny osadzony w Cytadeli wraz ze Święcickim. W 1880 sąd carski skazał go na dożywotnie osiedlenie na Syberii. Zmarł podczas podróży.

Na melodię Warszawianki 1905 roku śpiewana jest najpopularniejsza pieśń hiszpańskich anarchistów A las barricadas, walczących w Rewolucji Hiszpańskiej 1936. Do dziś jest hymnem związku zawodowego Krajowa Konfederacja Pracy (CNT). Z kolei we Włoszech, pod nazwą Stato e padroni, była hymnem grupy Potere Operaio (Władza Robotnicza), powstałej w wyniku strajków robotniczo-studenckich w 1968 roku.

O historii i znaczeniu „Warszawianki 1905” fascynująco piszą Filip Lech i Jacek Plewicki na stronie Krytyki Polityycznej.

Na melodię „Warszawianki” śpiewana jest również pochodząca z tego samego okresu „Łodzianka”, włoska piosenka „Stato e padroni” z lat 1960., a także polska „Na dzień pierwszego maja” z 1889 r.

Machnowszczyna

Machnowszczyna

słowa: aut. niezn.
muzyka: T. Atourov i S. Alimov

(Na melodię piosenki „La Makhnovtchina”)

Machnowsz[Am]czyna, Machnowszczyna
Pokaz[C]ała [G]jak się [C]bić.
/Dziś znów [F]walka się zaczyna,
Już nie [C]wolno w [E]dybach [Am]tkwić./ x2

Won gra[Am]nice, won kajdany,
Znów po[C]wiewa [G]sztandar [C]nasz.
/Dość słów [F]o wolności mamy
Czas już [C]podnieść w [E]górę [Am]pięść!/ x2

Precz z tyranią biurokratów,
Banków, armii, klechów, glin!
/Z nami kochający wolność,
Przeciw tylko skurwysyn!/ x2

Bat’ki Machno, wspomnij czasy,
Kiedy w walce brak ci sił,
/Jak na stepach Ukrainy
Białych i czerwonych bił!/ x2


Polska wersja francuskiej piosenki o chłopskiej rewolucji anarchistycznej na Ukrainie „La Makhnovtchina”. Tłumaczenie na język polski, którego autor pozostaje nieznany, nie jest zgodne z tekstem francuskim.

La Makhnovtchina

La Makhnovtchina

słowa: Etienne Roda-Gil
muzyka: T. Atourov i S. Alimov

Makhnovtch[Am]ina, Makhnovtchina
Tes dra[C]peaux sont [G]noirs dans le [C]vent
/ils sont [F]noirs de notre peine
ils sont [C]rouges de [E]notre [Am]sang/x2

Par les [Am]monts et par les plaines
dans la [C]neige et [G]dans le [C]vent
/a tra[F]vers toute l’Ukraine
se leva[C]ient nos [E]parti[Am]sans./x2

Au Printemps les traités de Lénine
Ont livré l’Ukraine aux Allemands
/A l’automne la Makhnovtchina
Les avait jeté au vent./x2

Makhnovtchina, Makhnovtchina
Tes drapeaux sont noirs dans le vent
/ils sont noirs de notre peine
ils sont rouges de notre sang/x2

L’armée blanche de Denikine
est entrée en Ukraine en chantant
/mais bientôt la Makhnovtchina
l’a dispersée dans le vent./x2

Makhnovtchina, Makhnovtchina
Armée noire de nos partisans
/Qui combattait en Ukraine
contre les rouges et les blancs/x2

Makhnovtchina, Makhnovtchina
Armée noire de nos partisans
/qui voulait chasser d’Ukraine
a jamais tous les tyrans./x2

Makhnovtchina, Makhnovtchina
Tes drapeaux sont noirs dans le vent
/ils sont noirs de notre peine
ils sont rouges de notre sang/x2


Francuska pieśń o chłopskiej rewolucji anarchistycznej na Ukrainie (1919-1921), której przywódcą był Nestor Iwanowycz Machno. Autorem słów jest prawdopodobnie Etienne Roda-Gil, kompozytor i scenarzysta, syn republikańskiego uciekiniera z frankistowskiej Hiszpanii. Melodia zaczerpnięta została z utworu T. Atourova i S. Alimova Les partisans.

Polska wersja tej samej piosenki jest tutaj.

Bella ciao

Bella ciao

ok. 1942

Una mat[Am]tina mi son svegliato,
o bella, ciao! bella, ciao! bella, [E]ciao, ciao, ciao!
Una mat[Dm]tina mi son svegli[Am]ato
e ho tro[E]vato l’inva[Am]sor.

O partigiano, portami via,
o bella, ciao! bella, ciao! bella, ciao, ciao, ciao!
O partigiano, portami via,
ché mi sento di morir.

E se io muoio da partigiano,
o bella, ciao! bella, ciao! bella, ciao, ciao, ciao!
E se io muoio da partigiano,
tu mi devi seppellir.

E seppellire lassù in montagna,
o bella, ciao! bella, ciao! bella, ciao, ciao, ciao!
E seppellire lassù in montagna
sotto l’ombra di un bel fior.

Tutte le genti che passeranno
o bella, ciao! bella, ciao! bella, ciao, ciao, ciao!
Tutte le genti che passeranno
Mi diranno «Che bel fior!»

«È questo il fiore del partigiano»,
o bella, ciao! bella, ciao! bella, ciao, ciao, ciao!
«È questo il fiore del partigiano
morto per la libertà!»


Bella ciao najbardziej znana jest jako antyfaszystowska pieśń włoskich partyzantów z okresu II wojny światowej. Powstała około 1942 roku, lecz na skutek licznych okoliczności piosenka ta stała się uniwersalną pieśnią wolnościową na wiele różnych okazji. Śpiewano ją we Francji w 1968 roku, śpiewają ją dzisiaj Kurdowie, śpiewano ją również w ZSRR. Bella ciao z jednej strony oznacza: „Żegnaj, piękna!”, lecz można ją również tłumaczyć jako: „Piękne pożegnanie”. Jej rodowód jest mocno zapomniany: piosenki nie napisali jedynie poświęcający się w imię ideałów mężczyźni, lecz pierwotnie była ona śpiewana przez włoskie robotnice zbierające ryż w Nizinie Padańskiej, którym chodziło raczej o pożegnanie własnej młodości i piękna utraconych podczas pracy w złych warunkach. Obecnie Bella ciao jest również często śpiewana w parlamencie włoskim przez deputowanych partii lewicowych.

Bella ciao, czyli pożegnanie z pięknym: Filip Lech i Jacek Plewicki o uniwersalnym znaczeniu tego utworu.

Zobacz też Bella ciao w wersji polskiej.

Bandiera rossa

Bandiera rossa

słowa: Carlo Tuzzi, 1908
muzyka: trad.

Avanti [A]popolo, alla riscossa
Bandiera [E]rossa, bandiera [A]rossa
Avanti popolo, alla riscossa
Bandiera [E]rossa trionfe[A]rà!

[A]Bandiera rossa la tri[E]onferà
Bandiera rossa la tri[A]onferà
Bandiera rossa la tri[E]onferà
Evviva il comunismo e la liber[A]tà!

Avanti popolo, tuone il canone
Rivoluzione! Rivoluzione!
Avanti popolo, tuone il canone
Rivoluzione vogliamo far!

Rivoluzione noi vogliamo far!
Rivoluzione noi vogliamo far!
Rivoluzione noi vogliamo far!
Evviva il comunismo e la libertà!

Vogliamo fabbriche, vogliamo terra
Ma senza guerra, ma senza guerra!
Vogliamo fabbriche, vogliamo terra
Ma senza guerra, trionferà!

Bandiera rossa la trionferà
Bandiera rossa la trionferà
Bandiera rossa la trionferà
Evviva il comunismo e la libertà!

Degli sfruttati l’immensa schiera
La pura innalzi, rossa bandiera.
O proletari, alla riscossa
Bandiera rossa trionferà

Bandiera rossa la trionferà
Bandiera rossa la trionferà
Bandiera rossa la trionferà
Il frutto del lavoro a chi lavora andrà!

Dai campi al mare, alla miniera
All’officina, chi soffre e spera
Sia pronto, è l’ora della riscossa
Bandiera rossa trionferà

Bandiera rossa la trionferà
Bandiera rossa la trionferà
Bandiera rossa la trionferà
Soltanto il comunismo è vera libertà

Non più nemici, non più frontiere
Sono i confini rosse bandiere
O comunisti, alla riscossa,
Bandiera rossa trionferà

Bandiera rossa la trionferà
Bandiera rossa la trionferà
Bandiera rossa la trionferà
Evviva comunismo e la libertà

Falange audace cosciente e fiera
dispiega al sole rossa bandiera
lavoratori alla riscossa
Bandiera rossa la trionferà

Bandiera rossa la trionferà
Bandiera rossa la trionferà
Bandiera rossa la trionferà
Evviva comunismo e la libertà


Nieco inna, równie łatwa wersja:

[D]Avanti popolo, alla riscossa
Bandiera [A7]rossa, bandiera [D]rossa
Avanti popolo, alla riscossa
Bandiera [A7]rossa trionfe[D]rà.

[D]Bandiera rossa la tri[A7]onferà
Bandiera rossa la tri[D]onferà
Bandiera rossa la tri[G]onferà
Evviva il comu[D]nismo e la li[A7]ber[D]tà!


Oryginalny tekst do utworu zaadaptowanego na wiele języków napisany został w 1908 roku przez Carla Tuzziego, a muzykę zaczerpnięto z lombardzkich pieśni ludowych. Inaczej zwana Avanti Popolo, jedna z najsłynniejszych piosenek ruchu robotniczego, której tekst funkcjonuje w wielu wersjach.